Son zamanlarda hangi taşı yerinden oynatsam, altından hep aynı isim çıkıyor. Önce Artemea’da rastladım ona. Arkasından Pagos’un eteklerini tırmanırken yine düştü yazı masama. Şimdi de Karya Kraliçesi Ada’nın manevi oğlu olarak çıktı karşıma. Belki rivayet, belki de gerçek: Büyük İskender’in ünlü seferi sırasında Anadolu’da uğramadığı yer kalmamış galiba…

 

Ama asıl konumuz Büyük İskender değil, onun manevi annesinin yaşadığı topraklar üzerine… Yazılı kaynaklara göre 2.400 yıl önce Karya'yı 60 yıl kadar yöneten Hekatomnos ailesinin kraliçesi Ada, İ.Ö.344-341 yılları arasında Pers Satrabı olarak, ülkesini başkent Halikarnassos'tan yönetmiş. Bu dönemde yolu Karya’ya da düşen İskender’i pek sevmiş, ona kol-kanat germiş ve genç kralı manevi oğlu olarak ilân etmiş.

 

Son derece ilginç bir tarihi detay: İskender’in, Persler’e karşı çıktığı seferde, o zamanlar Pers Krallığı’na bağlı bir eyalet olan Bodrum’un bir anlamda valisi ya da yöneticisidir çünkü Kraliçe Ada!

 

Bilemiyorum… Ya başvurduğum kaynaklarda bir hata var ya da yaşadığımız dünya üzerinde, binlerce yıldır değişen bir şey yok! Kim kiminle dost ya da düşman, anlamak mümkün değil!

 

•••

 

Defalarca gittiğim ve her gidişimde farklı lezzetler bulduğum bir coğrafyadır Bodrum. 80’lerin başında ilk gördüğümde küçük bir balıkçı köyüyken ve elbette çok daha keyifliyken, günümüzde İstanbul’a bağlı bir yerleşim olsa da yine de severim ben Bodrum’u. Çünkü hâlen dahi el değmemiş güzellikleri vardır.

 

Eşimin kardeşinin, Gümbet’te bir otel işlettiği 2005 ve 2006 yıllarında çok daha uzun soluklu kaldım Bodrum’da. Ama bu gezinin detayları 2002 yılına aittir ve yazı, tarihi detaylar üzerinde yoğunlaşan bir “rehber” özelliğinde kaleme alınmıştır.

 

•••

 

Tarihçe

Halikarnassos'un yerlisi Heredot’a göre Bodrum, tarihte ilk olarak Dorlar tarafından kurulmuş. Arkasından Karyalılar ve  Lelegler’in hakimiyetine girmiş. İ.Ö.650 yılında Megeralılar şehrin adını Halikarnassos olarak değiştirmiş. İ.Ö.386’da ise bölge Persler ile tanışmış.

 

Halikarnassos en parlak devrini İ.Ö.353 yılında Karya bölgesinin başkenti olunca yaşamış. Antik Dünyanın Yedi Harikası’ndan biri olan Mausoleum, bu dönemde Kral Mavsolos'un anısına kız kardeşi ve aynı zamanda karısı (!) olan Artemisia tarafından yaptırılmış.

 

Bodrum İ.Ö.192’de Romalılar’ın eline geçmiş, ancak bu dönemde önemli bir gelişme göstermemiş. İ.S.395 yılında Bizanslılar, 11’inci yüzyılda ise biz Türkler ile tanışmış. Yine de 1522’ye kadar Rodos Şövalyeleri ile aramızda gidip gidip gelmiş. Kanuni döneminde kesin olarak Osmanlı topraklarına katılmış ve Cumhuriyetin ilânından sonra da adına Bodrum denmiş.

 

Kale

Yapımına Rodos Şövalyeleri tarafından 1402’de başlanmış. Rivayete göre yapı taşları arasında Mausoleum’un da parçaları bulunuyor. Kalenin; İngiliz, Fransız, Alman, İtalyan ve İspanyol kulesi adında 5 ana kulesi var. Bunlar Rodos Şövalyeleri’nin vatanlarını simgeliyor. II. Abdülhamit zamanında sürgün yeri ve hapishâne olarak kullanılan Bodrum Kalesi’nin en ünlü misafiri ise hiç kuşkusuz edebiyatımızda Halikarnas Balıkçısı olarak tanınan Cevat Şakir Kabaağaçlı olmuş.

 

Kale, 1964’den bugüne müze. 1979 yılında kazandığı yeni işlev ile de dünyanın en önemli sualtı arkeoloji müzeleri arasında gösteriliyor. Osmanlı döneminde camiye çevrilen, günümüzde ise sergi salonu olarak kullanılan şapel içerisinde İ.S.626 yılında batan Bizans gemisinden çıkarılan eserler sergileniyor. Burada ayrıca 1958 yılında sünger avcısı Kemal Aras tarafından bulunan geminin kıç bölümünün bire bir ölçeğindeki bir maketi de yer alıyor.

 

Fransız Kulesi’nin hemen yanındaki Baltalı Kule’de ise Kraliçe Ada'nın 1983’de keşfedilen mezar buluntuları var. Mezarından çıkarılan kraliçenin kafatası, Manchester Üniversitesi tarafından etlendirilmiş ve ortaya bir tür manken çıkarılmış. Bu manken, tüm görkemiyle kulede yer alan bir niş içerisinde günümüzde…

 

Tiyatro

13 bin kişi kapasiteli Bodrum Antik Tiyatrosu, Hellenistik dönemden günümüze kadar gelen önemli kalıntılardan biri kuşkusuz. Manzarası ise müthiş.

 

Myndos Kapısı

Halikarnassos'un iki giriş kapısından biri olan bu yapı, Bodrum'un batı yakasında yer alıyor. Günümüze kadar sadece duvar kalıntıları kalmış ve hâlen kazı çalışmaları devam ediyor.

 

Büyük İskender, şehri kuşatmaya İ.Ö.333 yılında bu kapıdan başlamış. Çok zorlu bir direnişten sonra şehri fethetmiş ve Mausoleum hariç tüm şehri yakıp yıkmış, yerle bir etmiş.

 

Hadi buyurun bakalım!

Hiç insan manevi annesine el kaldırır mı?

 

 

– Ocak 2009